Villa Farnesina
Het kan zijn dat we de Villa Farnesina eerder bezoeken dan hier staat aangegeven in verband met de openingstijden. Mocht dit niet lukken in verband met de route die we lopen omdat het teveel tijd zou kosten, dan blijft er nog maar een ding over: je kunt de Villa op je vrije dag en wel vrijdag bezoeken
Deze straat heeft Sixtus IV nog laten aanleggen (Dag 6: Piazza del Popolo en de nieuwe straten). Aan onze linkerhand komen we tenslotte bij de Villa Farnesina (Via della Lungara) waar we naar binnengaan..
Ingang naar de Villa Farnesina Via della Lungara 230
Deze villa is tussen 1508 en 1511 in opdracht van Agostino Chigi door Baldassare Peruzzi gebouwd. Wij komen via de achteringang binnen. In de 16e eeuw kwam je via de Loggia binnen. Deze was vroeger open, maar de bogen zijn tegenwoordig door glas afgesloten. Dit paleis bezoeken we niet zozeer vanwege de architectuur, maar vooral vanwege enkele beroemde fresco’s van schilders als Raphaël, Peruzzi, Sebastiano del Piombo en Sodoma (Bazzi). We gaan eerst naar de Sala di Galatea (zie plattegrond; op de eerste verdieping zijn onder meer de fresco’s van Peruzzi te vinden). Ook deze galerij stond vroeger in open verbinding met de aangrenzende tuin. De bogen zijn later dichtgemetseld en van ramen voorzien. Het plafond, de lunetten en de wanden van deze sala zijn voorzien van fresco’s door kunstenaars als Peruzzi, Beccafumi, Sebastiano del Piombo en Rafaël.
Loggia di Galatea De andere zijde
Rafaël ‘De Triomf van Galatea’ fresco ca. 1512
De zaal is genoemd naar het beroemde fresco van Rafaël genaamd Galatea. Het geheel is nogal een vreemd samenraapsel. De bedoeling was dat er alleen mythologische verhalen op de wanden zouden komen en dat het plafond met het blauw van de lucht beschilderd zou worden.
Hoofd
In één van de lunetten zie je een monochroom gezicht. Het verhaal ging dat Michelangelo dit gemaakt zou hebben toen Rafaël aan zijn Galatea bezig was. Hij wilde weten of zijn jonge rivaal een gevaar voor hem zou worden. Michelangelo had zich als boer verkleed en was naar de villa gegaan. De boer wist na lang aandringen en het geven van wat geld naar binnen te komen. Hij zou vervolgens de kop met een stuk houtskool in het lunet gemaakt hebben en
“Nadat hij het werk [van Rafael] had bekeken, liet hij zijn visitekaartje achter door zijn gezicht in een van de lunetten te schilderen. Rafaël herkende de hand van Michelangelo direct en liet het fresco ongemoeid. Het is een mooi verhaal, maar het is zeker niet waar. Het fresco is in werkelijkheid geschilderd door Peruzzi, die ook de mythologische scènes op het plafond voor zijn rekening nam. Deze tonen de stand van de hemellichamen ten tijde van Chigi’s geboorte in november 1466.” Aldus Corvinus
De kop in de lunet wordt heden ten dage toegeschreven aan Peruzzi. Agostino Chigi greep in tegenstelling tot wat Houbraken over Raphaël schrijft soms wel degelijk in. Zo heeft hij de naakte Polyphemes (in de lunet) wel laten bedekken door een blauwe mantel. Het schijnt dat zijn vrouw zo’n naakte grote reus niet echt kies vond.
Peruzzi ‘Polyphemus’ Rafaël ‘Galatea’
Rafaël ‘Baldassare Castiglione’ 1514 – 1515
Het bekendste werk in deze ruimte is de Galatea. Deze zaal is niet voor niets naar dit fresco van Rafaël genoemd. In een brief uit 1514 aan Baldassare Castiglione merkt Rafaël op dat hij om deze schoonheid te schilderen vele andere mooie vrouwen nodig had. Hier klinkt duidelijk het verhaal over de Griekse schilder Zeuxis in door. Wat dit betreft is Rafaël een heel andere schilder dan Caravaggio. Rafaël was een kind van de Renaissance net als Michelangelo. In die tijd hoorde je de natuur te vervolmaken zoals je dit ook bij de beelden van Michelangelo kunt zien.
Rafaël ‘De Triomf van Galatea’ ca. 1511 In situ
Raphaël plaatst het gezicht van Galatea precies in het midden van het beeldvlak. Zij wordt staande op een schelp voortgetrokken door twee dolfijnen. Haar lichaam is in een nogal ingewikkelde contrapposto weergegeven. Erg realistisch doet deze houding niet aan als je je voorstelt dat je op zo´n schelpje op de golven wordt voortgetrokken. Als je de compositie bekijkt, zie je dat die uit verschillende diagonalen is opgebouwd. Let bijvoorbeeld op de cupido´s met hun pijlen en bogen in de aanslag. De pijl van de linker engel loopt door in de teugels waarmee Galatea de dolfijnen stuurt. De pijl van de andere engel gaat over in de belaagde vrouw: een watergeest. De tritonen rechts en links blazen op hun hoorns om de komst van Galatea aan te kondigen. Het uiteindelijke resultaat van Rafaël in deze zaal werd alom bewonderd. Toch ging het niet van een leien dakje, want in die tijd .
Rafaël ‘La Fornarina’ ca. 1518 -1519
“En toen Rafaëls dierbare vriend Agostino Chigi hem opdracht had gegeven voor de decoratie van de eerste loggia in diens palazzo, kwam de schilder dan ook niet erg aan dat werk toe, zo verliefd was hij op zijn maîtresse; dit dreef Agostino tot wanhoop, en hij zette alles op alles -zijn eigen invloed, die van anderen, en geld- om die maîtresse ertoe over te halen dat ze permanent in dat deel van zijn huis kwam wonen waar Rafaël werkte, en zo kwam dit werk tot een goed einde.” Giorgio Vasari ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten, Contact, Amsterdam, 1992, Deel II blz. 55
We lopen vervolgens naar de Loggia di Psiche, ook op de begane grond.
Plattegrond begane grond en eerste etage
Villa Farnesina loggia De tuin
De meeste fresco’s op het plafond zijn wel door Raphaël ontworpen, maar geschilderd door zijn leerlingen zoals Giulio Romano, Francesco Penni, Del Colle en Giovanni da Udine. Nog heel recent zijn deze fresco’s gerestaureerd. Dit was ook hard nodig, want sommige delen van de kalklaag waren los komen te liggen van de ondergrond. Oude restauraties hadden dit euvel al proberen op te lossen door t-vormige koperen klampen in de loszittende kalkdelen te slaan.
Als je naar het gewelf kijkt dan zie je dat Rafaël een aardig kader had bedacht om het verhaal van Psyche te kunnen vertellen. Hij schildert een pergola die bijeengehouden wordt door guirlandes van bloemen en fruit. In het midden zijn geschilderde doeken gespannen tegen het felle zonlicht.
Loggia di Psyche Het huwelijksbanket van Cupido en Psyche Raad van de Goden
Schema van de frescocyclus Huwelijk: 12 Raad: 11
Venus en Jupiter Vier ogen Schema 5
Op deze doeken wordt het verhaal van Psyche weergegeven. Dit sloot vroeger prachtig aan bij de open loggia. Het verhaal is gebaseerd op de Metamorfose van Apuleius. Het verhaal gaat over een vrouw Psyche die zo mooi was dat mannen haar nog meer bewonderden dan de godin Venus. Dit was natuurlijk tegen het zere been van de godin. Zij zon op wraak en stuurde haar zoon Eros, de god van de liefde, op de arme Psyche af. Eros moest ervoor zorgen dat zij hopeloos verliefd zou raken op een miserabel en mismaakt mannetje. Helaas voor ma, maar haar zoon raakte toen hij Psyche zag volledig in de ban van haar schoonheid. Hij ontvoerde haar om met zijn nieuwe vrouw samen te leven. Op een dag wilde Psyche weten wie haar man nu precies was. Zij goot een druppel hete olie uit de lamp op haar geliefde. Eros schrok wakker en vluchtte. Hij moest nu zijn zonden aan ma opbiechten. Na dit aangehoord te hebben was Venus helemaal door het dolle heen. Er moest en zou wraak op dit portret genomen worden. Maar steeds weer wist Psyche met behulp van de Goden te ontsnappen. Uiteindelijk greep Jupiter in en zorgde ervoor dat de mooie Psyche niet meer lastig werd gevallen.
Het huwelijksbanket van Cupido en Psyche In situ
Cupido en de drie Gratiën Venus, Ceres, Juno Schema 2,3
“De drie Gratiën een fresco met drie vrouwen. De vrouw met haar rug naar de toeschouwers is waarschijnlijk de minnares van Chigi.”
“Op de lunetten (halvemaanvormige bogen) zijn de verschillende stadia van Psyches moeilijke relatie met de jaloerse moeder van Eros, Afrodite.” Bron: Wikipedia
Voor een prachtige site over de 160 soort planten die in de steekkappen, pendentieven en de zwikken te zien zijn: klik hier.
Vasari beschrijft de fresco’s als volgt:
“In het gewelf toonde hij de hemelse raad der goden [Zeus], aan wier gewaden en gelaatstrekken men kan zien dat hij ze voor een groot deel van antieken werken heeft overgenomen, en ze zijn bijzonder sierlijk gedaan en voortreffelijk van ontwerp; zo ook deed hij de bruiloft van Psyche, met priesters van Jupiter en met de Gratiën die bloemen over de tafel strooien; en op de pendentieven bracht hij verscheidene taferelen aan: op een daarvan zien we Mercurius met zijn fluit – hij lijkt in vliegende vaart uit de hemel neer te dalen – en op een ander pendentief staat Jupiter die met goddelijke waardigheid Ganymedes kust; en dan zien we daaronder Venus in haar wagen, en Mercurius en de Gratiën die te zamen Psyche trekken naar de hemel, en nog tal van andere poëtische taferelen op de overige onderste segmenten. En in de ruimten tussen deze segmenten, boven de bogen, bevinden zich vele prachtige, in verkorting weergegeven putti die in hun vlucht alle werktuigen der goden met zich meevoeren […] Deze taferelen liet Rafaël door Giovanni da Udine omzomen met festoenen van allerlei bloemen, bladeren en vruchten, zo mooi als maar mogelijk is.” Giorgio Vasari ‘De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten, Contact, Amsterdam, 1992, Deel II blz. 55 -56
foto’s: Slices of Light and Web Gallery of Art
We gaan nu de trap op en komen dan in de Salone delle prospettive.
Hier heeft Peruzzi de wanden beschilderd. Iets soortgelijks hebben jullie zondag al op de Palatijn gezien in het huis van de keizer Augustus. Je kunt duidelijk zien dat Peruzzi beïnvloed is door de klassieke wandschilderijen. Er is echter een groot verschil: Peruzzi had het perspectief volledig onder de knie. Zijn doorkijkjes die door de muren lijken te breken kloppen perfect. Dit kan niet gezegd worden van de schilder die in het huis van Augustus heeft gewerkt. Het is niet geheel onomstreden, maar waarschijnlijk beheersten de klassieke schilders niet de wetten van het perspectief.
Tijdens de Sacco di Roma van 1527 – febr. 1528 (Wikipedia), waren de Landsknechten (soldaten huurlingen) ingekwartierd in de Villa Farnesina. Ze bespotten de paus met de volgende woorden:
Was sol ich Schreibers.. nd nit lachen di Landsknecht haben den Babst lauffen machen
Waarom zou ik die dit schrijft niet lachen – de landsknechten hebben de paus laten rennen.
Datum februari 1528
We verlaten de villa en gaan verder naar het zuiden en lopen naar een kerk die gebouwd is op een villa uit de oudheid. Als we in de Via dei Genovesi komen dan slaan we rechtsaf en we staan dan in de smalle Via di S. Cecilia. We lopen vervolgens onder een poort door en komen bij een ommuurde tuin met in het midden een flinke antieke vaas.
Ingang Santa Cecelia Binnenhof
