Vaticaan Rafaël Stanze II
Rafaël Zelfportret in de Mis te Bolsena
Vaak is het zo druk dat de mensenmassa door de zalen wordt ‘geduwd’. Waarschijnlijk hebben we niet zoveel tijd om alles rustig te bekijken, maar hopelijk hebben we wel gelegenheid om de derde stanza (van Heliodorus) nog goed te zien.
Stanza van Heliodorus Gewelven
Stanza di Heliodorus Gewelven Plattegrond
1. De ontmoeting van Leo de Grote en Attila
2. De Mis te Bolsena
3. De verdrijving van Heliodorus uit de tempel
4. De bevrijding van Petrus
De fresco’s in de stanza Heliodorus (Web Gallery of Art) zijn tussen 1512 en 1514 geschilderd. Op de wanden in dit vertrek zie je Paus Leo die Atilla ontmoet en tegenover dit fresco de verdrijving van Heliodorus (plattegrond).
De verdrijving van Heliodorus uit de tempel Ruiter van de hemel
Portretten: Marcantonio Raimondi (midden) Rafaël (rechts)
Op de twee wanden met vensters zijn de Mis van Bolsena en de Bevrijding van Petrus te vinden. Het aardige is dat jullie op zondag in het mamertinum geweest zijn waar de cel is waar Petrus gevangen zat. Rafaël schilderde wel een wat andere gevangeniscel dan die jullie gezien hebben.
Rafaël ‘Leo X en kardinalen Giulio en Luigi de’ Rossi
In de tijd dat Rafaël deze stanza schilderde, was Leo X in 1513 net zijn voorganger Julius II opgevolgd. Dit moest natuurlijk wel gevolgen hebben. Bekend is dat Leo X erop stond dat niet Julius, maar hij moest worden afgebeeld.
De Verdrijving van Heliodorus, de Wonderbaarlijk mis van Bolsena en de Bevrijding van Petrus worden tot de beste werken van Rafaël gerekend.
De Mis van Bolsena gaat over de transsubstantiatie van de hostie tijdens de consecratie (het geloof dat tijdens de mis de hostie en wijn ook echt het vlees en bloed van Christus worden). Een priester die hieraan twijfelde, overviel het volgende tijdens een mis in Bolsena: de hostie begon te bloeden.
De man die knielt en naar dit teken van boven kijkt, is Julius II.
Rafaël ‘De Mis te Bolsena’ Rafaël Zelfportret in de Mis te Bolsena Julius II
Rafaël ‘De Mis te Bolsena’ detail Toeschouwers
Net als in ‘De verdrijving van Heliodorus’ schildert Rafaël hier Julius II als getuige van een wonder dat in het verleden plaatsvond. Op 7 september 1506 stopte paus Julius bij de kathedraal van Orvieto om een relikwie te bekijken. De reliek was een doek die voor het afvegen van het bloed van de Eucharistie was gebruikt. Hiermee liet Julius zijn persoonlijke band met het wonder zien waarvoor Urbanus IV het Feest van Corpus had ingesteld Christi.” Vrij vertaald uit: Stephanie Buck en Peter Hohenstatt, ‘Raphael’ Könemann, Köln 1998 blz.72
Rafaël ‘Petrus wordt uit de gevangenis bevrijd’
Bevrijding van Petrus Engel Slapende bewakers Nacht scene
De gewelven van de Stanza Heliodorus
Mozes en de brandende struik boven de Verdrijving
Offer van zijn zoon boven de Mis Bolsena
Noah’s droom boven de Verdrijving Attila
Jacob’ ladder boven de Bevrijding Petrus
We kijken nog even in de Stanza dell’Incendio (Web Gallery of Art). De ontwerpen in deze stanza zijn tussen 1514 en 1517 geschilderd en zijn door paus Leo X bepaald. We bekijken alleen de brand in de Borgo (de wijk waar we nu zijn).
Een oude man dragen Rafaël Studie
De figuur links die een oude man op zijn schouders draagt, heeft Bernini nog gebruikt voor zijn beeld, ‘Aeneas, Anchises en Ascanius’, dat we in de Villa Borghese nog bekeken hebben. De sala di Costantino hoort bij de andere stanze, toch heeft Rafaël hier nauwelijks een aandeel aan gehad. Hij heeft slechts enkele schetsen gemaakt zoals hieronder te zien is.
Bernini ‘Aeneas, Anchises en Ascanius’
Bernini die in zijn jeugd de kunst in het Vaticaan diepgaand en langdurig bestudeerd heeft, gebruikte in 1619 een motief van Rafaël’s fresco ‘Brand in de Borgo’ voor zijn beeldengroep: Aeneas, Anchises en Ascanius.
Vervolg Rome dag 5: Michelangelo Sixtijnse kapel I (gewelven)