San Trovaso en Gesuati
Ponte Longo en de Rio Trovaso Luchtfoto
We lopen langs de Fondamenta Zattere naar de S. Trovaso en zien dan de Rio San Trovaso liggen waaraan de gelijknamige kerk ligt.
Rio San Trovaso
Gondola werf San Trovaso en werf Werf 1890 -1900
Hier is nog een van de weinige werven waar gondels gemaakt worden. Het maken van een gondel is zeer tijdrovend.
Dit is nog een van de zeldzame werven waar gondels worden vervaardigd, een proces dat aanzienlijk veel tijd in beslag neemt. Het waterdicht maken gebeurt met pek; siliconen worden daarvoor niet gebruikt. Gondels hebben doorgaans een lengte van ongeveer elf meter (meestal 10,835 meter) en een gemiddelde breedte van anderhalve meter. Het geschatte gewicht bedraagt ongeveer vierhonderd kilogram, Het bouwen van een gondel neemt doorgaans ongeveer twee maanden in beslag en vereist aanzienlijke expertise, een gevoel voor esthetiek en vakmanschap, waarbij laatstgenoemde essentieel is voor het vormen van het natgemaakte hout door het te buigen in een zacht brandend rietvuur. Vanwege de steeds grotere uitdaging om gekwalificeerd personeel te vinden, werken ambachtslieden vaak in hun eentje. Een gondel bestaat uit tweehonderdtachtig onderdelen en wordt vervaardigd van acht soorten hout, namelijk spar, kerselaar, lariks, mahonie, notelaar, olm, eik en linde. De boten worden geassembleerd met gegalvaniseerde spijkers in plaats van gelijmd.
Het vaartuig heeft een licht asymmetrische vorm, waarbij de linkerzijde drieëntwintig centimeter langer is dan de rechterzijde ten opzichte van de middenlijn. Om te voorkomen dat de boot van zijn koers afwijkt, wordt hij bestuurd door één persoon en geroeid langs slechts één zijde (geparafraseerd). Bron: Luc Verhuyck ‘Venezia Anekdotische reisgids voor Venetië’ Athenaeum-Polak & van Gennep, Amsterdam 2011 blz. 33-34
Deze kerk heeft twee voorgevels omdat de kerk precies op de grens lag van twee partijen: de Castellani en de Nicoletti. Deze partijen uit het volk hadden ruzie met elkaar, dit heeft zelfs tot de 19e eeuw geduurd. Natuurlijk wilden de rivaliserende partijen niet door één deur de kerk binnengaan. De gekozen oplossing twee voorgevels dus twee deuren lag voor hand. De zuidelijke deur was voor de Castellani de westelijke voor de Nicoletti.
Zuidelijke facade Westelijke facade
San Trovaso interieur De andere zijde
Michele Giambono ‘Sint Chrysogonus te paard’ ca. 1446
De internationale gotiek is een stijl die na 1350 in Parijs aan het hof ontstaat en zich over Europa heeft verspreid. In het algemeen is deze stijl vrij gemakkelijk te herkennen aan de fraaie sierlijke lijnen van de figuren. In dit schilderij uit het begin van de 15e eeuw wapperen het gewaad en de vlag van de ridder sierlijk.
Cappella Clary Inzoomen Reliëf
In Venetië is de renaissance pas laat begonnen; de gotiek maar vooral de Byzantijnse kunst hebben nog lang stand gehouden. Een goed voorbeeld van vroeg-renaissance is ook in deze kerk te vinden namelijk in een kleine kapel waar voor een altaar enkele panelen zijn uitgehakt waarschijnlijk uit 1470.
In het koor hangen twee doeken van Domenico Tintoretto: “Aanbidding der Wijzen” en “Verdrijving van Joachim uit de Tempel” (vóór 1587), die hier naartoe zijn gebracht vanuit de kerk van Santa Maria Maggiore. In opdracht van Antonio Milledonne bevat de linker achterkapel een schilderij van Jacopo Tintoretto met de verzoekingen van de heilige Antonius-abt. Daarnaast is het schilderij van St. Chrysogonus te paard (ca. 1444) geschilderd door Michele Giambono. De Cappella del Santissimo Sacramento heeft een Laatste Avondmaal van de oudere Tintoretto vergezeld van een kopie van ‘Christus die de voeten van de discipelen wast‘ door dezelfde schilder. Het origineel bevindt zich nu in de National Gallery in Londen. Vrij vertaald uit Wikipedia
Jacopo Tintoretto ‘Laatste Avondmaal’ 1566
Ook in dit Laatste Avondmaal, net als in de San Marcuola, is Tintoretto nog sterk onder de invloed van de poligrafi. Het zij hier nog maar even herhaald dit waren schrijvers die voor het gewone volk schreven vaak met volkse humor, spot en doorspekt met volkse uitdrukkingen. De komedieschrijver Andrea Calmo, een poligrafi, schreef een lofrede op Tintoretto. Calmo spreekt met waardering over een aantal facetten van Robusti’s werk waaronder met name het snelle schilderen, het zogenaamde prestezza:
“Maar het spelen met je penselen en een kleine beetje witlood en eiwit portretteren een figuur naar de natuur in een half uur, en god wie hoeveel schoenmakers, kleermakers en bouwers je in twintig jaar kunt vinden die nauwelijks zouden leren om de kleuren aan te brengen.” Vrij vertaald uit: Tom Nichols, ‘Tintoretto Tradition and Identity,’ Reaktion Books, London, 1999 blz.77
Tintoretto ‘Laatste Avondmaal’ detail
De rugfiguur die de wijnkruik pakt, is een inleidend figuur in het verhaal. De figuren uit de lagere klasse staan in scherp contrast tot de rustige en geïdealiseerde Christusfiguur net als in het eerste Laatste Avondmaal van Tintoretto in de San Marcuola. In de ogen van de serieuze critici waren dergelijke stadse en volkse pummels een affront. Zo vonden de schilders Félibien en Poussin, dat Tintoretto zijn onderwerp niet waardig had aangepakt. De classicst, Lanzi, schreef in 1792 dat de apostelen van Tintoretto gemakkelijk voor gondeliers kunnen worden aangezien. Vrij vertaald uit: Tom Nichols, ‘Tintoretto Tradition and Identity,’ Reaktion Books, London, 1999
Gesuati
We lopen verder naar het westen. Aan de Zattere ai Gesuati ligt de gelijknamige kerk (Wikipedia Gesuati).
Gesuati zicht vanuit het Canale della Giudecca Gesuati in de stedelijke context
De Santa Maria del Rosario, bekend als Gesuati, bevat vanzelfsprekend talloze afbeeldingen van Maria.
In deze kerk gesticht door de jezuïeten, maar nu in handen van de dominicanen heeft Tiepolo gewerkt. Een groot plafondstuk, maar ook een schilderij is van zijn hand. We zullen deze werken nader bekijken.
Het plafondstuk bestaat uit drie grote panelen. Het onderwerp gaat over de stichter van de orde der Dominicanen. Nadat de Dominicanen deze kerk hadden overgenomen van de Jezuïeten gaven zij Tiepolo opdracht het plafond van fresco’s te voorzien. Binnen stuc reliëfs zijn er drie grote panelen op het plafond te zien en wel ‘De glorie van Dominicus’, ‘Instelling van de rozenkrans’ en tenslotte ‘Maria verschijnt aan Dominicus’.
Instelling van de Rozenkrans 1737 – 1739 In situ Rozenkrans
Het middelste paneel geldt als een zeer goed werk van de schilder. We zullen ter plekke bespreken waarom Tiepolo wel sterk beïnvloed moet zijn door het plafondstuk van Paolo Veronese dat we net in de San Sebastiano gezien hebben (foto gewelf: Architas)..
In de rechterzijbeuk bevindt zich nog een werk van Tiepolo, waarop Maria op een troon zit, gedragen door een gouden wolk. Onder haar zijn drie heilige vrouwen van de Dominicaanse orde te zien: Catharina, Rosa van Lima en Agnes van Montepulciano
‘Boven het eerste altaar aan de rechterkant is een schilderij in olieverf op doek van G.B. Tiepolo. Hoewel het werk al in december 1739 was voorbereid, werd het voltooide schilderij pas in 1748 in de kerk geïnstalleerd. Drie vrouwelijke Dominicaanse heiligen zijn afgebeeld en wel: Catharina van Siena staat aan de linkerkant zij houdt een kruis vast met de gekruisigde Christus. Roos van Lima, staande aan de rechterkant, met het Christuskind, die een roos vasthoudt en Agnes van Montepulciano (die pas in 1726 heilig verklaard was), zittend met een klein kruis in haar hand.’ De drie heiligen zijn van de Madonna afgewend terwijl de Madonna in zichzelf gekeerd ook niemand lijkt te zien. Vrij vertaald uit: Wikipedia
Tiepolo ‘Catharina, Rosa van Lima en Agnes van Montepulciano’ 1747-1748
We lopen naar het noorden en bij de Accademia steken we het Canal Grande over naar de Santo Stefano.
Vervolg Venetië dag 6: Santo Stefano en Scala Contarini del Bovolo