San Miniato al Monte
Giovanni Stradano Palazzo Vecchio 1558 La Veduta della Catena
San Minato al Monte Beleg van Florence google art project
San Minato al Monte van verre Luchtfoto
Deze kerk is zoals de naam al zegt op een heuvel gebouwd. De plek is niet geheel toevallig uitgekozen als we de verhalen mogen geloven. De heilige Minias (of Miniatus) werd in 250 op bevel van de Romeinse keizer Decius ter dood gebracht. Het hoofd van de heilige rolde van zijn romp, maar zie wat er gebeurde: doodleuk pakte Minias zijn hoofd en liep de Mons Florentinus op.Hier sprak hij de gedenkwaardige woorden: ‘hier wil ik begraven worden.’ Al in de derde of vierde eeuw werd er een kerk op zijn graf gebouwd. In 1018 besluit bisschop Hildebrand deze kerk te herbouwen. De botten van Minias liggen onder het altaar in de hallencrypte. Het zou nog twee eeuwen duren voordat de kerk voltooid werd. Hoewel het een Romaanse kerk is, dachten velen in de Renaissance dat het een echt klassiek gebouw was. Dit gold trouwens ook voor het Baptisterium.
Het zou nog twee eeuwen duren voordat de kerk voltooid werd. Hoewel het een Romaanse kerk is, dachten velen in de Renaissance dat het een echt klassiek gebouw was. Dit gold trouwens ook voor het Baptisterium in Florence.
De facade van de San Miniato al Monte
San Miniato al Monte facade Bovenste deel facade
De vijf blinde bogen onder de concha in de apsis keren weer terug in de gevel.
De façade van de San Miniato heeft net als de achterwand bij de apsis vijf blinde bogen met soortgelijke panelen. Ook bij de gevel, net als in de kerk, valt het gebruik van veelkleurig marmer op. Niet gek voor een stad die vele marmergroeven in zijn nabijheid kent. Het hoge middenstuk van de gevel weerspiegelt het hoge middenschip en beslaat drie blinde bogen. Achter de twee buitenste bogen zijn de zijbeuken. Het onderste deel van de gevel heeft een duidelijk horizontaal accent en wordt afgesloten door een hoofdgestel.
Hierboven torent in het midden een vierkant op waarbij een aedicula rond een venster te zien is. Boven dit raam is een mozaïek aangebracht. Natuurlijk is de heilige Minias in dit mozaïek, uit ca. 1260, naast Maria en Christus afgebeeld. De gevel wordt bekroond met een adelaar. Dit was het symbool van de gilde, de Calimala, die sinds 1228 toezicht hield op de bouw van deze kerk.
Driehoeken met gekleurd marmer zorgen voor de overgang van de lage zijbeuken naar het hoge middendeel. Iets wat al in de verte doet denken aan wat later Alberti bij de Santa Maria Novella zou toepassen namelijk: voluten. In het midden is een driehoekige afsluiting: een pediment dat is opgedeeld in vakjes die met verschillende kleuren marmer zijn ingelegd. Het deel in het midden van de gevel boven de drie blinde bogen is een vertaling van een klassiek tempelfronton. De gevel ziet er net als het interieur nogal klassiek uit. Als je echter goed kijkt, zie je hier en daar een paar beelden waaronder waterspuwers aan de gevel die verraden dat deze kerk toch Romaans is. Bovendien zijn er ook een aantal fouten die een klassieke architect nooit gemaakt zouden hebben. Zo is net als bij het Baptisterium de architraaf, rechts en links van het mozaïek, omgebogen. Bovendien zijn bij het onderste deel van de cannelures in de pilasters de gleuven gevuld. Dit nu werd in de Oudheid alleen gedaan op de begane grond om het kwetsbare punt waar de twee gleuven bijeenkomen te beschermen. Op de hoogte waar het in de gevel van de San Miniato wordt toegepast, heeft dit natuurlijk geen enkele zin.
Ondanks deze tekortkomingen spreekt Vasari in zijn voorrede tot De Levens in positieve zin over de San Miniato al Monte. Na de ondergang van het Romeinse rijk en de opkomst van de donkere Middeleeuwen verviel de kunst, maar deze kerk was weer een waarlijk lichtpunt.
In 1013, toen de Florentijnse Alibrando bisschop van Florence was, herwon de kunst weer wat van haar oude kracht met de wederopbouw van de prachtige San Miniato al Monte. Naast de marmeren ornamenten zowel binnen als buiten de kerk, valt aan de voorgevel op dat de Toscaanse architecten zich inspanden om in de deuren, ramen, zuilen, bogen en kroonlijsten zoveel mogelijk de goede antieke bouwstijl na te volgen. Ze hadden deze deels herkend in het zeer oude godshuis van San Giovanni in hun eigen stad (geparafraseerd). Voor citaat zie: Giorgio Vasari, De Levens van de grootste schilders, beeldhouwers en architecten Van Cimabue tot Giorgione, Contact, Amsterdam, 1990 deel I blz. 43 (oorspronkelijke uitgave 1568).
Schip Schip en apsis Andere zijde
Flandrin Auguste ‘Savonarole preekt in de San Miniato al Monte’ 1840
Kapel kardinaal van Portugal Inzoomen Uitzoomen
Plattegrond:
Paolo Schiavo, ‘Tronende Madonna met heiligen Franciscus, Marcus, Johannes de Doper, Johannes de Evangelist, Jacobus en Anthonius‘
Opus sectile zodiacs 1207
Cappella del Crocifisso Michelozzo en Luca della Robbia
Agnolo Gaddi Altaarstuk
Preekstoel
Apsis mozaïek
Kapel kardinaal van Portugal; fresco’s bustes heilgen Taddeo Gaddi
Als je de kerk in komt, is al aan de plattegrond te zien dat er een zeer ordelijke indeling is gemaakt waarbij alle traveeën in het schip (en de twee zijbeuken) precies gelijk zijn aan elkaar.
Een verdeling volgens vaste maatverhoudingen, die ondermeer zichtbaar is in het patroon van de vloer. De travee van de zijbeuk is precies de helft van die van het schip. In de Renaissance zullen architecten als Brunelleschi dit in hun kerken ook doen, zoals onder andere goed te zien in de San Lorenzo of de Santo Spirito. De zuilen bij de scheibogen zijn niet allemaal gelijk. Sommige zijn hergebruikte klassieke zuilen, zogenaamde spolia. Zo zijn er Korinthische, maar ook Byzantijnse kapitelen te zien. De zuilen en pijlers wisselen elkaar in een vast ritme af: pijler, zuil, zuil en weer pijler.
Buiten de open houten dakstoel is er veel marmer in de kerk gebruikt. Het marmer in de lichtbeuk werd trouwens in de negentiende eeuw geschilderd. Er is verder marmer in allerlei kleuren te zien. Het inlegwerk van de vloeren uit 1207 heeft onder andere patronen met dierenriem tekens.
Michelozzo Ciborium Zijkant Ciborium
Johann Karl Schultz ‘Blick in das Innere von San Miniato al Monte’
Voor het altaar heeft Michelozzo voor Piero de Medici in de vijftiende eeuw nog een ciborium ontworpen. Michelozzo gebruikte vier verschillende zuilen. Iets wat geheel in de traditie van deze kerk past.
De vijf blinde bogen onder de concha in de apsis keren weer terug in de gevel. De kerk herbergt vele fresco’s ondermeer uit de dertiende en veertiende eeuw van schilders als Taddeo Gaddi, maar we beperken ons hier tot de architectuur.
We vervolgens onze weg naar de Santa Maria del Fiore: de kathedraal van Florence
Uitzicht vanaf de San Miniato al Monte
Vervolg Florence dag 1: Duomo kathedraal Santa Maria del Fiore I