Palazzo Strozzi
Huidige Piazza della Repubblica Centrum in de Oudheid reconstructie
Giovanni Stradano Centrum en Mercato Vecchio
We vervolgen onze weg en lopen naar het oude hart van de stad, waar de cardo en decumanus elkaar kruisten en dat nu het Piazza della Repubblica heet.
Dicht bij het negentiende-eeuwse plein, Piazza della Repubblica, ligt het Palazzo Strozzi. Dit paleis vormt de apotheose in de ontwikkeling van palazzi die we tot nu toe gezien hebben. Het plan ging uit van een enorm vrijstaand bouwblok. De rijke koopman Filippo Strozzi gaf in 1480 Benedetto da Maiano de opdracht het grootste paleis in Florence te bouwen. Het kostte ruim tweehonderdduizend florijnen. Filippo had al heel wat grond in het centrum van de stad opgekocht waaronder een kavel van de graven van Poppi. Er werden maar liefst vijftien huizen afgebroken voordat de bouw kon beginnen. De winkelier en dagboekschrijver, Landucci, klaagde nog over de herrie en de stof die het bouwrijp maken van het enorme terrein veroorzaakten.
Palazzo Strozzi Facade noord en west
Da Maiano heeft zich waarschijnlijk gebaseerd op een houten model van Giuliano da Sangallo dat nog bewaard is gebleven. De bouw die buitengewoon goed gedocumenteerd is, duurde ruim vijftig jaar en wel van 1480 tot 1536. Als Filippo in 1491 sterft, laat hij een testament na waarin te lezen staat dat het familiepaleis precies volgens de bestaande plannen voltooid moest worden. Daarbij werd ook nog eens nadrukkelijk vermeld dat het paleis per se in het bezit van de familie moest blijven. Dit is de familie tot 1937 inderdaad gelukt. De onderhoudskosten liepen echter zo hoog op, dat de Strozzi’s het paleis nu delen met een aantal commerciële instellingen. Wat dit betreft had de astroloog de datum voor het leggen van de eerste steen, zes augustus 1489, met een waarlijk vooruitziende blik bepaald, want ‘die dag stond in het teken Leeuw –wat kracht en duurzaamheid betekende en Filippo’s nakomelingen van een lang verblijf in het gebouw verzekerde.’
G. Vasari ‘Lorenzo de Medici’ postuum 1533-1534
Als Filippo in 1491 sterft, is de bouw tot aan de ijzeren ringen die voor de paarden werden gebruikt, gevorderd. Filippo moest natuurlijk met zijn project wel rekening houden met de machtigste familie in Florence: de Medici. Zou Lorenzo de Medici zelf een liefhebber van architectuur niet jaloers worden en een stokje voor de bouw steken? Filippo bespeelde Lorenzo op een handige manier. Hij klaagde vaak dat architecten nogal megalomane trekjes hadden en het liefst zo groot mogelijk wilden bouwen. Dit nu was natuurlijk in het geheel niet naar zijn zin. Ook wilde hij geen rustica dit was immers niet volks genoeg. Filippo wist Lorenzo zelfs zo ver te krijgen dat hij de beschermheer werd van het ‘bescheiden project’. In zijn testament droeg hij zijn nabestaanden op dat, Lorenzo de’Medici toezicht moest houden op de bouw als het paleis in 1496 nog niet voltooid zou zijn.
De plattegrond is nu volledig symmetrisch en de binnenhof ligt exact in het centrum van het gigantische bouwblok. De façade heeft precies in het midden een grote deur. De vier traveeën aan elke zijde van de middentravee zijn volkomen identiek. De gevel aan het Piazza Strozzi wordt herhaald in de twee zijgevels aan de Via Strozzi en de Via de Tornabuoni. Als je de rustica goed bekijkt, zie je toch opmerkelijke verschillen met die van het Palazzo Medici-Riccardi. Da Maiano heeft op de begane grond zwaar metselwerk gebruikt. Dit staat in scherp contrast met de sierlijke ramen. De rechthoekige ramen op de begane grond zijn overgenomen van het Palazzo Rucellai. De ramen op de eerste en tweede etage hebben de traditionele bifore vorm. De rustica is fijn afgewerkt en lijkt in niets meer op de ruwe natuursteen die in de Middeleeuwen voor burchten gebruikt werd. De rustica in de stadspaleizen moest vroeger juist de indruk wekken dat het zware en ruwe brokken natuursteen waren. In werkelijkheid was het ordinair stucwerk. De rustica wordt bij elke hogere verdieping steeds gladder. Dit is geheel in lijn met de Florentijnse traditie zoals we dit ook bij het Palazzo Medici-Riccardi al gezien hebben. Aan de gevel zijn ook de houders voor de vaandels te zien. Hieraan werden zoals gebruikelijk de vogelkooitjes of, bij feestelijkheden, mooie draperieën gehangen zoals je nog mooi kunt zien in de fresco´s van Masaccio in de Brancaccikapel.
Binnenhof van Palazzo Stozzi Tweede verdieping
Echt nieuw is het binnenhof; dit is het werk van Da Maiano geweest. Deze architect kun je met recht tot de hoogrenaissance rekenen. Terwijl zowel Alberti, Michelozzo als Brunelleschi nog vanuit het platte vlak werkten, gaat Maiano uit van blokvormige en dus driedimensionale bouwlichamen. Benedetto da Maiano gebruikte de massa zoals hij dit gezien had bij de klassieke ruïnes in Rome. Meer informatie: Wikipedia (Engels).