Palazzo Ducale II
De Scala dei Censori leidt de Scala dei Censori de bezoeker naar binnen. Hier nemen we de Scala d’Oro (gouden trap) naar boven. Deze trap werd in 1558 door Sansovino ontworpen en ontleent zijn naam aan het gestucte en vergulde gewelf van Alessandro Vittoria. Deze trap leidt naar de Primo Piano Nobile en de appartementen van de dogen. Het tweede gedeelte van de Scala d’Oro leidt naar de derde verdieping en de raadkamers. Boven aan de trap is het Atrio Quadrato (vierkant atrium) waarvan het houten plafond door Tintoretto is beschilderd.
J.T. Hansen ‘Sala delle Quattro Porte’ 1905 – 1906
De Sala delle Quattro Porte is een ruime rechthoekige zaal die fungeert als toegang tot de vier kamers waar in het verleden de belangrijkste politieke organen van Venetië bijeenkwamen: de Senaat, het Collegio, de Raad van Tien en de Cancelleria.
Heinrich Hansen ‘Sala del Collegio’
De Sala del Collegio (de zaal van het College) diende als ontvangst- en auditieruimte voor buitenlandse delegaties en prominente figuren, waar ze werden ontvangen en beoordeeld door het College, een magistraat bestaande uit de doge en zes raadsleden. Na de brand in 1574 onderging de zaal een uitgebreide herinrichting. De recent gerenoveerde ruimte heeft een prachtig verguld plafond dat een verzameling kunstwerken omlijst die Veronese tussen 1578 en 1582 heeft gecreëerd. Paolo Veronese kreeg ook de opdracht om een kolossaal doek te maken dat de achterwand van de zaal siert, boven de troon. Zie: Web Gallery of
Paolo Veronese ‘Juno geeft cadeaus aan Venetië’ ca. 1555
In de Sala del Consiglio dei Dieci vergaderde de Raad van Tien. Deze raad was opgericht om misdaden tegen de staat te onderzoeken en de misdadigers te vervolgen. Veronese vervaardigde enkele prachtige schilderingen voor deze ruimte, zo mooi zelfs dat Napoleon er in 1797 een aantal met zich meenam naar Brussel. De twee mooiste zijn in 1920 aan het Palazzo teruggegeven.
Heinrich Hansen ‘Sala della Bussola’ 1821 – 1890
J.T. Hansen ‘Sala della Bussola’ 1908′
Op de eerste verdieping van het Palazzo Ducale bevindt zich de Sala della Bussola, ook wel de Kompaskamer genoemd, die fungeert als de hoofdingang naar de openbare appartementen.
Het ontleent zijn naam aan de grote houten windroos die ooit op de vloer aanwezig was en diende als referentiepunt voor bezoekers en hovelingen.
We dalen via de Scala dei Censori af naar beneden, waar we de Sala del Maggior Consiglio (Zaal van de Grote Raad) bezoeken.
De Sala del Maggior Consiglio
Joseph Heintz de Jongere ‘Patriciër stemmen voor nieuwe magistraten’ 1648-1650
De Sala del Maggiore Consiglio was de locatie voor de vergaderingen van de Grote Raad, het belangrijkste politieke orgaan in de Republiek. Deze raad, een zeer oude instelling, bestond uit alle mannelijke leden van patricische Venetiaanse families die ouder waren dan 25 jaar, ongeacht hun individuele status, verdiensten of rijkdom. Dit verklaart waarom, ondanks de beperkingen in zijn bevoegdheden die door de eeuwen heen door de Senaat zijn ingevoerd, de Grote Raad nog steeds werd beschouwd als een bastion van Republikeinse gelijkheid. Nadat de bouw van de nieuwe hal was afgerond, werd deze kamer, samen met de Scrutinio-kamer, beschadigd door de brand van 1577. De structurele schade werd snel hersteld, waarbij de oorspronkelijke lay-out werd behouden, en alle werkzaamheden waren binnen enkele jaren voltooid, eindigend in 1579-1580.” Bron: Wikipedia.
Hoewel hij een doge was, voelde Faliero zich belemmerd door de beperkingen van zijn macht. In 1355, tijdens zijn eerste jaar als doge, pleegde hij een staatsgreep in een gedurfde poging om de status van prins te verwerven.
Francisco Pradilla Ortiz ‘Marino Falier’ 1883
Marino Sanudo de Jonge, een kroniekschrijver die tussen 1496 en 1533 een gedetailleerd dagboek bijhield, waarvan de zevenenveertig delen worden bewaard in de Biblioteca Marciana, onthulde de reden achter de staatsgreep. In een dronken bui viel een jonge aristocraat genaamd Michele Steno in 1354 een hofdame of de dogaressa lastig in het Palazzo Ducale.
Nadat de doge hem uit de zaal had laten verwijderen, wist hij wraak te nemen door enkele lasterlijke woorden boven de hertogelijke troon te schrijven: Marino Falier (Wikipedia) met de mooie echtgenote, terwijl hij haar onderhoudt, genieten andere mannen van haar. Volgens een andere kroniekschrijver stond er geschreven: ‘De vrouw van de doge wordt voor haar genot bediend.’ Als gevolg van dit vernederende incident en de milde straf die Steno ontving (hij bracht slechts een maand in de gevangenis door), besloot de doge een staatsgreep te plegen om meer macht te verkrijgen, waarmee hij de bevoegdheid kreeg om over dergelijke straffen te beslissen. Een alternatieve bron vermeldt dat Falier de wens had om alle aristocraten te executeren die beledigende opmerkingen maakten over zijn aantrekkelijke, jonge vrouw, Alcuina Gradenigo. Daarom zou hij onthoofd zijn. Na die tijd, tussen 1400 en 1413, bekleedde Michele Steno (Wikipedia) zelf de functie van doge. Zie Luc Verhuyck ‘Venezia Anekdotische reisgids’ Athenaeum-Polak & van Gennep, Amsterdam 2011 pp. 239-240
Inzoomen
F. Hayez ‘Laatste Moment van Doge Marin Faliero op de “del Piombo” Trappen’
Nadat hij Doge Marino Faliero had veroordeeld tot damnatio memoriae, werd zijn portret verwijderd uit de Sala del Maggior Consiglio (Hal van de Grote Raad) in het Dogenpaleis. De ruimte werd overschilderd met een zwarte lijkwade, die vandaag de dag nog steeds te zien is in de zaal. Er is een inscriptie aangebracht die luidt: “Hic est locus Marini Faletro decapitati pro criminibus” (Dit is de locatie van Marino Faliero, onthoofd voor zijn misdaden).
Hic est locus Marini Faletro decapitati pro criminibus In situ
Samen met enkele assistenten schilderde Tintoretto “Il Paradiso” (het paradijs) voor deze grote zaal. Het kunstwerk is buitengewoon groot, met een hoogte van ongeveer 7 meter en een lengte van 25 meter. Het werd in opdracht gegeven als vervanging van een eerder schilderij van Veronese dat verwoest was tijdens de brand van 1577. Tintoretto kreeg de opdracht in 1588 en voltooide het werk in 1592.
Tintoretto ‘Il Paradiso’ Inzoomen
Het schilderij wordt gekenmerkt door een complexe en dynamische compositie, waarbij Tintoretto een overvloed aan figuren plaatste in een uitgestrekt architectonisch decor. De compositie is opgedeeld in verschillende lagen, waarbij talloze figuren van verschillende groottes en poses door het hele schilderij met elkaar interageren.
Tintoretto verwierf bekendheid vanwege zijn vaardige gebruik van licht en schaduw. In “Il Paradiso” maakte hij gebruik van een krachtige lichtbron om de centrale figuren te verlichten en creëerde hij dramatische contrasten tussen licht en donker. Deze techniek versterkt het gevoel van diepte en voegt intensiteit toe aan de compositie. Er is veel aandacht besteed aan de individuele uitdrukkingen en gebaren van de figuren in ‘Il Paradiso’. Elk gezicht en elke lichaamstaal brengen een unieke emotie of verhaal over, wat diepte en complexiteit toevoegt aan de compositie.
Paolo Veronese ‘Apotheose vanVenetië’ Inzoomen
Het plafond van de zaal heeft ook een opmerkelijk karakter. Het is opgedeeld in 35 geschilderde compartimenten. De meest prominente compartimenten zijn de centrale compartimenten, die zijn toevertrouwd aan Veronese en waarin de “Apotheose van Venetië” is afgebeeld (Web Gallery of Art).
Canaletto v.l.n.r. Palazzo Ducale, Ponte dei Sospiri en het Palazzo delle Prigioni Prigione Nuova tegenwoordig Luchtfoto
Via de borden, Prigioni, in het Dogenpaleis en de Ponte dei Sospiri (Brug der Zuchten) gaan we naar de beruchte kerkers, die naast maar wel grenzend aan het Dogenpaleis liggen. Casanova, voor wie deze romantische stad een belangrijk jachtterrein was, ontsnapte wel uit de gevangenis, maar hij was een van de weinigen.
