Ospedale degli Innocenti
Voordat we het Ospedale binnengaan, bekijken we nog even de beroemde tondi van Antonio di Nino della Robbia: de weeskinderen in wikkels. Deze tondi worden vaak ten onrechte toegeschreven aan Lucca of Andrea Robbia.
Links in de loggia is de ruota te vinden. Dit is een ronddraaiende steen waar de vrouwen hun ongewenste kind op konden leggen. Zo’n vrouw moest wel aan het koord met de bel trekken, de steen werd dan gedraaid en zo kreeg het kind een nieuw tehuis.
In de linkerhoek van de zuilengang kun je nog steeds de oude vondelingentrommel zien, bekend als “la ruota dei gettatelli,” zoals de Florentijnen het noemen, wat zich vertaalt naar ‘de trommel van de verworpelingen.’ Van 1419 tot 1875 hadden vrouwen hier de mogelijkheid om ongewenste kinderen in deze trommel te plaatsen. Doordat de trommel twee verdiepingen had, kon de vrouw het kindje aan de kant van de straat in de trommel plaatsen, terwijl de andere kant gesloten bleef. Door aan de trommel te draaien, kon men binnen in het gebouw het kindje bereiken. Hierdoor kon het kindje onmiddellijk worden overgedragen aan de relatieve veiligheid van het ziekenhuis, terwijl de identiteit van de ouder behouden bleef en zij ongezien en anoniem het kind konden achterlaten. De trommel is gesloten, maar je kunt nog steeds de betekenis aflezen boven de plek waar de trommel zich bevond.
Boven de locatie waar de trommel zich bevond, staat het volgende geschreven: “Pater et mater dereliquerunt nos Dominus autem assumpsit” (Psalm xxvi), wat betekent: “Vader en moeder hebben ons verlaten, maar de Heer heeft ons opgenomen. En: Questa fu per quattro secoli fine al 1875 la ruota degli innocenti segreto rifugio di miserie e di colpe alle quali perpetua soccorre quella carità che non serra porte. Voor vier eeuwen, tot 1875, diende de ‘ruota degli innocenti’ als een geheim toevluchtsoord voor misfortuin en zonden, waarbij de eeuwige liefdadigheid die nooit de deuren sluit, altijd hulp bood.
Achter de gevel van de Ospedale degli Innocenti
Wat voor de gevel geldt, kan niet gezegd worden voor wat er achter de façade schuilgaat. De gevel doet sterk all’antica aan en was daarmee volstrekt nieuw. Blijkbaar was de eerste indruk van de bezoeker het belangrijkste voor Filippo. Hoewel wel moet worden opgemerkt dat de binnenhoven niet onder toezicht van Brunelleschi zijn gebouwd.
De eerste binnenhof, maar ook het later gebouwde cortile delle Donne, heeft nogal wat kenmerken die weinig uitte staan hebben met de Renaissance, maar eerder tot de Gotiek gerekend kunnen worden. Zo hebben de gewelven in de loggia’s in de twee binnenhoven geen halfronde koepels meer, maar graatgewelven. De zuilen in het cortile delle Donna zijn allesbehalve all’antica. Deze zuilen hebben geen vierkante, maar ronde plinten. Bovendien zijn de zuilen te smal, te hoog en is het kapiteel ook al duidelijk anders dan bij Brunelleschi.
Het Ospedale degli Innocenti heeft al vele kenmerken van de stijl van Brunelleschi zoals:
- Een geometrisch ontwerp met een all’antica modulair systeem waarbij de twee systemen zo goed en zo kwaad als mogelijk geïntegreerd worden.
- Verschillende onderdelen die tot een minimum beperkt worden zoals één soort kapiteel en één soort fronton. Dit is vooral goed te zien bij de façade.
- Een gelijkmatige belichting door een uitgekiende plaatsing van de ramen.
Museum Ospedale degli Innocenti
Florence begroet met open armen een nieuw museum nu het Ospedale degli Innocenti-museum (officiële Engelse website) heropent na een grondige uitbreiding en restauratie van € 13 miljoen, na een sluiting van acht jaar. Het Ospedale degli Innocenti in Florence, opgericht in 1419, heeft de eer één van de eerste weeshuizen van Europa te zijn. Het bood behoeftige ouders een plaats waar ze de zorg voor hun kinderen konden toevertrouwen. Het museum, dat onlangs zijn deuren heeft geopend, beslaat vier verdiepingen van het gebouw en vertelt op een informatieve manier het verhaal van de geschiedenis van de instelling en de levens van degenen die er werden verzorgd..
Op de benedenverdieping bevindt zich een boeiende kamer met 140 laden, elk gevuld met de persoonlijke bezittingen die door achtergelaten kinderen zijn achtergelaten, ook wel bekend als hun ‘segni’ of ‘merken’, waaronder voorwerpen zoals spelden, lapjes stof en kralen. Multimedia-exposities brengen levendig de levensverhalen van 70 kinderen tot leven die door de eeuwen heen in het instituut hebben gewoond, tot aan de sluiting in 1875, met aangrijpende artefacten zoals brieven die tijdens de Eerste Wereldoorlog naar huis zijn gestuurd
Domenico di Michelino ‘Madonna degli Innocenti’ 1440
Als bezoekers de derde verdieping bereiken, betreden ze een kunstgalerij waar een opvallende collectie werken te zien is die in opdracht van de instelling zijn gemaakt. Deze kunstwerken bevatten schilderijen van beroemde kunstenaars zoals Botticelli, met zijn meesterwerk ‘Madonna en Kind met een engel’, evenals bijdragen van Domenico Ghirlandaio, Bartholomeo di Giovanni, Piero di Cosimo, Neri di Bicci (of Cosimo Roselli), Luca en Andrea della Robbia, en Giovanni del Biondo.
Domenico Ghirlandaio ‘Adoration of the Magi’ 1488
Zoom out
Domenico Ghirlandaio’s schilderij “De Aanbidding der Wijzen” uit 1488, met de datum rechtsboven vermeld, werd in opdracht gemaakt voor het hoofdaltaar van de kerk naast het ziekenhuis. Boven de kribbe houden engelen een cartouche vast met de tekst ‘Gloria in excelsis Deo’, de hymne die wordt gezongen bij de geboorte van Christus. In overeenstemming met de gewoonte van die tijd, schilderde Ghirlandaio zichzelf als de figuur die recht naar de toeschouwer kijkt, boven de kruisbeeldstaf. De persoon gekleed in het zwart aan zijn linkerzijde is de schenker, op dat moment de prior van het klooster van het Innocenti. De weelderig geklede personen aan de rechterkant vertegenwoordigen de welvarende zijdehandelaren, terwijl de jonge man aan de rechterkant van Ghirlandaio een glas medicijn vasthoudt, aangezien een van de verantwoordelijkheden van het Ospedale was om te zorgen voor de gezondheid van de bewoners. Achter de Madonna bevinden zich twee jongens die bezig zijn met het leggen van stenen voor het Ospedale, dat in dezelfde tijd als het schilderij werd opgericht. Links van de kribbe zien we een afbeelding van de moord op onschuldigen, de “Innocenti”. Bron: Luc Verhuyck ‘Firenze Een Anekdotische reisgids’ Athenaeum-Polak&van Gennep Amsterdam 2006 blz. 170
Het museum is zorgvuldig ontworpen om een gastvrije omgeving te bieden die speciaal geschikt is voor kinderen. Dit omvat informatieve labels die op ooghoogte aan de muren zijn geplaatst, een interactieve fotomogelijkheid waar jongeren kunnen doen alsof ze zijn ingebakerd, en dagelijkse activiteiten die speciaal zijn ontworpen voor kinderen. Op de bovenste verdieping van het museum, ooit gebruikt voor het drogen van wasgoed, bevindt zich nu een gloednieuw dakterrascafé met een prachtig panoramisch uitzicht over de stad.
Het Ospedale heeft een lange geschiedenis en is tussen 1964 en 1975 ingrijpend gerestaureerd, waarbij het zo goed mogelijk naar zijn oorspronkelijke toestand is teruggebracht. Ondanks alle veranderingen is een ding altijd hetzelfde gebleven: het gebouw is nog steeds voor kinderen bestemd. Tegenwoordig is er een crèche voor kinderen en een instituut voor kindergeneeskunde in het gebouw gevestigd.
Vervolg Florence dag 2: Santa Maria degli Angeli