Keizerlijke fora: Overzicht, Caesar en Augustus

Reconstructie tekening v.l.n.r. Capitolijn, Forum Romanum en de keizerlijke fora
Keizerlijke fora na de Oudheid en de situation vóór de ingrepen van Mussolini

Plattegrond fora       Plattegrond keizerlijke fora      Maquette fora        Mussolini       Plattegrond van de keizerlijke over de huidige situatie

Plattegrond en reconstructie tekening Forum Romanum en de keizerlijke fora:

Maquette van Rome Paul Bigot      Plattegrond       Plan des forums impériaux
Boven rechts: Forum  Romanum  Links  van boven naar beneden de volgende fora:
Vredesforum, Augustus, Caesar (rechts van Augustus) en Trajanus

Dit onderdeel komt waarschijnlijk het eerst aan de orde, nog voordat we het Forum Romanum bezoeken, maar dat ligt een beetje aan de temperatuur. Het Forum Romanum ligt in een dal en het kan daar ontzettend warm zijn. Bij Wikipedia is hier meer te lezen over de keizerlijke fora.

Ceasar

Omdat het Forum Romanum een vrij kleine ruimte omvat en de keizers hun eigen gebied wilden, waren zij genoodzaakt om een ander kavel te zoeken. Dit werd het dal tussen de Palatijn en de Quirinaal, ten noorden van en grenzend aan het Forum Romanum. De keizerlijke fora waren een buffer tegen de volkse en verpauperde wijken ten noorden van het Forum zoals de Subura. Meer info (Nederlands) over Subura.

Het forum van Caesar

De nieuwe keizerlijke forums waren complexen met fonteinen, pleinen, tuinen, tempels, leeszalen, basilica’s en wandelhallen. Caesar besloot tot de bouw van het eerste keizerlijke forum, het Forum Julium oftewel het forum van Caesar.

Overblijfselen van het forum van Caesar    Plattegrond    Luchtfoto

Het kostte Caesar een fortuin, de gehele buit die hij uit Gallië had meegebracht. Caesar moest allerlei huizen opkopen om plaats te maken voor zijn forum. Daarbij kwam nog dat de Curia met bijbehorende gebouwen iets verplaatst moest worden, terwijl de uitloper van de Capitolijn ook voor veel problemen zorgde en grotendeels moest worden afgegraven. Het Forum werd door zijn adoptiefzoon, Octavianus, de latere keizer Augustus voltooid.

Overblijfselen van het forum van Caesar en drie zuilen van de Venus Genetrix tempel

Het Caesarforum is een rechthoekige door muren omgeven binnenplaats van 160 bij 75 meter. Het plein werd aan drie zijden omgeven door een dubbele zuilengang. Een verlengde hoofdas, van 160 meter, kwam uit bij een tempel gewijd aan de stammoeder van de familie Caesar: de Venus Genetrix [moeder].
Caesar zou althans volgens hem, afstammen van de godin Venus. Haar beeld stond naast dat van Caesar in de apsis van de tempel. De Griekse beeldhouwer Arcileus heeft het beeld gemaakt. Caesar liet de borsten van de godin met parels bedekken. Een beeld van de grote liefde van Caesar, Cleopatra, kreeg ook een plaats in de tempel (meer over deze tempel? klik hier bij Wikipedia). Voor de tempel (plattegrond van de tempel) stond zijn eigen ruiterstandbeeld. Het paard, oorspronkelijk een ruiterstandbeeld van Alexander de Grote, gemaakt door de Griekse beeldhouwer Lysippos (Wikipedia), was geroofd. Niet Alexander, maar Caesar kwam op het paard te zitten. De ommuurde ruimte werd ook gebruikt voor winkels, die zich aan de zuidzijde bevonden. Nieuw aan de tempel van Genetrix is de ronde apsis die de cella afsluit: een vernieuwing die school zou gaan maken.  
Na de voltooiing onder Augustus werd het forum door Trajanus nog ingrijpend verbouwd. Sommige zuilen van de galerijen en het podium met drie zuilen van de Venus-Genetrix-tempel zijn nog bewaard gebleven.

Achter de tempel van Venus Genetrix, grenzend aan de Clivus Argentarius, bevond zich de basilica Argentária, een beurs voor de geldhandelaren, die door Trajanus is aangelegd.

De Clivus Argentarius

Forum van Augustus

Standbeeld van Augustus aan Via dei Fori Imperiali

Dit forum ten noorden van het forum van Caesar borduurde voort op het ontwerp van Caesar, dat op zijn beurt gebaseerd was op hellenistische pleinen. Ook hiervoor moesten weer veel huizen in de Subura worden afgebroken. De verpauperde bevolking werd gedwongen te verhuizen. 

Overblijfselen Augustus forum         Luchtfoto      
Forum van Augustus 10e eeuw     Kapiteel     Kariatide 

Het Forum van Augustus had een rechthoekige plattegrond met aan de zijkanten een zuilengang. Aan het uiteinde van de lange as lag een tempel gewijd aan Mars Ultor (de wrekende god Mars in verband met de dood van Caesar). In de tempel lagen het zwaard van Caesar en de eretekens van het Romeinse leger, dat Augustus weer van de Parthen terugveroverd had. Nieuw waren de twee boogvormige exedra’s aan het einde van de zuilengalerij naast de Mars Ultortempel (meer over deze tempel? klik hier bij Wikipedia. In de zuilengangen, stonden veel beelden onder andere van Julius, Aeneas en de voorvaderen van het Julische geslacht. Hiermee maakte Augustus duidelijk, dat de geschiedenis van Rome ook de geschiedenis van het Julische geslacht was. In het midden van het plein stond een groot beeld van Augustus met vierspan. Augustus liet uit angst dat een brand in de aangrenzende sloppenwijk Subura zijn forum zou vernietigen, een hoge muur om het hele complex bouwen. Rechts is heden ten dage nog steeds de poort in de muur (1880) te zien die toegang gaf tot de Subura.

Vervolg Rome dag 3: Keizerlijke fora van Vespasianus en Nerva