Ghirlandaio en de Tornabuoni-kapel VI

De Tornabuoni-kapel      Onderaanzicht      Inzoomen      Glas-in-lood vensters

Ghirlandaio ‘De engel verschijnt aan Zacharias’        Inzoomen      Schema linkerwand
Studie voor Engel verschijnt aan Zacharias, Vienna, Graphische Sammlung Albertina

Ook hier, net als bij het tegenoverliggende verhaal van Joachim die de tempel wordt uitgejaagd, gebruikt Ghirlandaio deze prominente en in het oog springende plek om de belangrijkste mannelijke leden van de familie te portretteren. Daarnaast vermeldt Vasari nog het volgende:

Marsilio Ficino, Cristoforo Landino, Greek Demetrius and Angelo Poliziano

“Naast dit, om te laten zien hoe elk soort talent, maar vooral dat van de letteren, bloeide in die periode, creëerde Domenico vier half-figuren in een cirkel die onderaan de scène met elkaar in discussie zijn; deze figuren vertegenwoordigden de meest geleerde mannen die destijds in Florence te vinden waren, en ze zijn als volgt: de eerste is Messer Marsilio Ficino, gekleed in kerkelijke kledij; de tweede, gekleed in een rood gewaad en met een zwarte sjaal om zijn nek, is Cristoforo Landino; Demetrius de Griek staat in hun midden en draait zich om, terwijl de man die zijn hand iets heeft opgeheven, Messer Angelo Poliziano is; en al deze figuren zijn behoorlijk levensecht en levendig.” Geciteerd en vertaald uit: Giorgio Vasari, ‘The Lives of the Artists’, trans. J.C. Bondanella and P.E. Bondanella, Oxford University Press, Oxford 2008, part II p. 79 (original edition 1568), p. 219.

De tijdgenoten worden in groepen van drie of meer gegroepeerd en nemen geen deel aan het verhaal dat zich bij het altaar afspeelt. Om alle figuren weer te kunnen geven, heeft Domenico Ghirlandaio een merkwaardige truc toegepast. Links en rechts zien we halffiguren uit een ruimte onder de vloer van de tempel komen, hetgeen niet bepaald mooi oogt. Zou de opdrachtgever, Giovanni Tornabuoni, op het laatst nog geëist hebben enkele figuren alsnog weer te geven? Ghirlandaio schilderde voor hij aan deze frescocyclus begon wel op overtuigende wijze figuren die onder in het beeldvlak een trap oplopen in de Sassetti-kapel. Als het antwoord op de bovengestelde vraag ja luidt, dan zou dat een verklaring kunnen zijn voor deze ongelukkige noodgreep om nog enkele figuren toe te voegen.

Domenico Ghirlandaio ‘Bevestiging van de orderegels’ ca. 1485 Sassetti-kapel

Ghirlandaio ‘Visitation’      Zoom out      Albizzi-Tornabuoni (fresco)i     Landscape
Ghirlandaio ‘Giovanna Albizzi-Tornabuoni’     Museo Thyssen-Bornemisza Madrid

In het contract dat Ghirlandaio met Giovanni Tornabuoni  in 1485 sloot staat wat er zoal geschilderd moest worden: ‘menselijke figuren, gebouwen, kastelen, steden, bergen, heuvels, vlakten, rotsen, klederdrachten, dieren, vogels en allerlei soorten beesten.

Aan de rechterkant zien we eerst de geboorte van Johannes de Doper. Net als bij de geboorte van Maria aan de overkant van de muur, vindt dit evenement plaats in een typisch Florentijns interieur. Ook hier komt het licht binnen door een geschilderd raam, terwijl het natuurlijke licht van links komt. Elisabeth zit rechtop in haar bed. In haar linkerhand houdt ze een boek vast. Op het eerste gezicht lijkt ze een gewone vrouw, maar een onopvallende halo duidt erop dat we te maken hebben met een heilige. Achter haar reikt een jonge bediende karaffen met water en wijn aan.

Ghirlandaio ‘Geboorte van Johannes de Doper’       Vrouw met fruitmand

Ghirlandaio ‘Naamgeving Johannes’      Studie Naamgeving Johannes

Vervolg Florence dag 5: Ghirlandaio en de Tornabuoni-kapel VII