Ca’d’ Oro
We lopen vanaf het hotel richting het oosten langs de drukke weg die van het station naar het Rialto en de San Marco leidt. We vervolgen onze weg en komen langs een voor Venetiaanse begrippen ongekend brede straat die in de 19e eeuw werd aangelegd: de Strada Nova. Bij een McDonalds slaan we rechtsaf de Calle Ca’d’Oro in. Bij de deur kunnen het binnenhof van het Ca’d’ Oro ingaan.
Zijingang Calle di Ca’d’Oro 3933 Andere zijde
Het Ca’ d’Oro is uniek in de gotische architectuur van de serenissima. Een vreemd, erg duur en mooi aangekleed eendje aan het Canal Grande. Het enige dat typisch voor Venetië is aan dit paleis is de verdeling van de kamers.
Ca’d’Oro Inzoomen gevel Inzoomen detail Canal Grande
Ippolito Caffi ‘Het Grand Canal richting Ca’ Pesaro’ detail’
Ippolito Caffi ‘Het Canal Grande richting Ca’ Pesaro’
Er is veel bekend over de bouw, de documenten zijn er nog. Het werd tussen 1423 en 1437 in opdracht van Marino Contarini gebouwd. Marino wilde indruk maken. De gondels moesten ten minste even stilhouden bij zijn paleis. Contarini die tot één van rijkste adellijke families behoorde, kocht in 1412 het palazzo van de Zeno familie. Vijf jaar later stierf zijn eerste vrouw. Contarini liet het oude paleis van Zeno afbreken om ter nagedachtenis van zijn vrouw, Soramador Zeno, op dit kavel een nieuw palazzo te kunnen bouwen. Vele decoratieve elementen van het oude paleis werden in het Ca’d’Oro verwerkt
Androne van het Ca’d’ Oro Zicht vanuit de Androne
Contarini gaf zelf de opdrachten voor de verschillende delen van de bouw. Ook zorgde hij voor het materiaal. De twee steenhouwer ateliers zijn eveneens bekend: een steenhouwer uit Milaan, Matteo Raverti en de Venetiaanse Giovanni Bon. De zes lichtbogen van de piano nobile zijn van Raverti. Het paleis werd wel erg opzichtig geschilderd. De Franse schilder, Zuan di Franza, vergulde de ballen bij de dakbekroning, de kruisbloemen bij het traceerwerk, de spitse ramen, de leeuwenkopjes, het loofwerk bij de hoekkapitelen en de ronde lijsten rond de knoppen met goud. De wapenschilden op de kapitelen en de consoles in de vorm van leeuwen die de dakrand steunen, werden met het uiterst kostbare lapis lazuli beschilderd. Absurd als je weet hoe de zoute lucht en de wind in deze stad zo nu en dan huishouden. Niet voor niets draagt het huis nog steeds de naam oro of goud. De witte Istrische steen werd nog bewerkt met wit lood en olie zodat er een mooi effect van geaderd marmer ontstond. Het rode marmer uit Verona werd ook geolied en vernist om de kleur meer te laten spreken.
Het Ca’ d’Oro maakt nog steeds grote indruk door de ingewikkeldheid van de tracering en de andere architectonische decoraties. Het is duidelijk hoeveel dit palazzo te danken heeft aan het Ducale, vooral bij de zes bogen van de piano nobile.
Ducale loggia Ca’d’ Oro loggia
De hand van het Milaneese atelier van Raverti is goed te herkennen. Dit atelier heeft ook aan de kathedraal van Milaan gewerkt. De verfijnde detaillering van de gevel domineert. Een overall plan of een modulair systeem zoals bij San Giovanni Crisostomo is ver te zoeken. Zo corresponderen de drie hogere pinakels of kantelen in het midden absoluut niet met de symmetrische gevel.
De baron Franchetti heeft aan het begin van de 20e eeuw het Ca’ d’Oro gerestaureerd. De trap is opnieuw gebouwd, de originele put is in Parijs opgekocht en de boogfries onder de dakrand is ook hersteld. Ruskin die in 1853 dat beroemde boek, The Stones of Venice, heeft geschreven (hier in digitale vorm te lezen op het internet) had zich vreselijk opgewonden over de architectonische ingrepen van de vorige bewoonster. De beroemde ballerina, Mademoiselle Taglioni, had barbaarse veranderingen in dit oude paleis aangebracht. Ruskin schrijft hierover in een boze brief het volgende: “Ik zag prachtige platen rood marmer, die de basis waren voor balkons, en zij waren gesneden in nobele ornamenten van vreemde segmenten, een halve voet diep, in stukken geslagen toen ik laatst in Venetië was. De prachtige trap, verreweg het mooiste gotische monument van Venetië was weggehaald, onderdeel voor onderdeel, twee jaar eerder.”Vrij vertaald uit: D. Howard, ‘The Architectual History of Venice’ B.T. Batsford, London, 1987 blz. 93.
See also notebook Ruskin about the Ca’d’ Oro
Galleria Giorgio Franchetti alla Ca’d’Oro
Franchetti had een prachtige collectie kunstwerken. Deze collectie is nu in het Ca’ d’Oro te bewonderen. Tegelijkertijd kun je goed zien hoe een gotisch palazzo er nu van binnen uitziet. Vooral de collectie van Venetiaanse sculpturen die het museum op de eerste verdieping huisvest, is bijzonder. Tot de mooiste werken behoort onder meer het marmeren Dubbelportret van Tullio Lombardo (tevens zelfportret).
Wikipedia: sculptuur in de Galleria Franchetti
Tullio Lombardo ‘Dubbel portret’ Man Vrouw
Gian Lorenzo Bernini ‘Bozzetto Rio de la Plato’
Vierstromen fontein
De opgeheven hand van de Rio della Plata en de doek om het hoofd van de Nijl zou Bernini bedoeld hebben als een protest tegen de gevel van de Sant Agnese van Borromini. Dit is echter een hardnekkige mythe die naar het rijk der fabelen behoort te worden verwezen. Op het moment dat Bernini zijn ontwerp voltooid had, stond de gevel van Borromini er nog niet.
Na alle schilderkunst die we tijdens de excursie tegenkomen, zullen de beelden voor een prettige afwisseling zorgen. Ook vinden we op deze verdieping een veelluik van Antonio Vivarini dat de Kruisiging tot onderwerp heeft. Mantegna’s sombere schilderij van de Heilige Sebastiaan wordt wel gezien als het topstuk van het museum. Wikipedia: Schilderijen in de Galleria Franchetti
Andrea Mantegna ‘Sebastiaan’ 1490 In situ
“De heilige wordt afgebeeld als een grandioze en gekwelde figuur, voorzien van een neutrale en ondiepe bruine achtergrond.” De intenties van de kunstenaar voor het werk worden uitgelegd door een banderol die rond een gedoofde kaars draait, in de rechter benedenhoek. Hier, in het Latijn, is geschreven: Nihil nisi divinum stabile est. Caetera fumus (“Niets is stabiel behalve het goddelijke. De rest is rook”). De inscriptie was misschien nodig omdat het thema van de vluchtigheid van het leven gewoonlijk niet werd geassocieerd met afbeeldingen van Sebastian. De “M” letter gevormd door de kruisende pijlen over de benen van de heilige zou kunnen staan voor Morte (“Dood”) of Mantegna.” Bron: Wikipedia
Jan van Eyck ‘Kruisiging’ (atelier)
De tweede verdieping toont naast werken van belangrijke Italiaanse schilders (Tintoretto, Titiaan en Bordone) ook schilderijen van bekende Vlaamse en Nederlandse schilders als Jan van Eyck, Jan van Scorel, Paul Brill, Gabriel Metsu en Jan Steen.The second floor displays works by famous Flemish and Dutch painters, such as Jan van Eyck, Jan van Scorel, Paul Brill, Gabriel Metsu and Jan Steen, naast werken van belangrijke Italiaanse schilders (Tintoretto, Titiaan en Bordone).
We vervolgen onze weg richting de San Marco. In de les hebben we het beroemde Piazza San Marco met zijn aanliggende gebouwen besproken. We gaan eerst de San Marco bekijken. In dit onderdeel komt ook de architectuur van de San Marco en het Palazzo Ducale aan de orde.
