Santa Cecilia
Facade van de Santa Cecilia Ingang Andere zijde
We verlaten de Villa Farnesina en gaan verder naar het zuiden en lopen naar een kerk die gebouwd is op een villa uit de oudheid. Als we in de Via dei Genovesi komen dan slaan we rechtsaf en we staan dan in de smalle Via di S. Cecilia. We lopen vervolgens onder een poort door en komen bij een ommuurde tuin met in het midden een flinke antieke vaas.
Binnenhof Andere zijde Luchtfoto
Giuseppe Vasi ‘Kerk en klooster van de Santa Cecilia’ 1758
Deze kerk is waarschijnlijk gebouwd op het huis van één van eerste titelkerken. Dit waren eigenlijk gewone huizen uit de Romeinse tijd die op gezette tijden als christelijke kerk werden gebruikt. Onder deze kerk ligt ook nog een goed bewaard huis uit de Romeinse tijd. Volgens sommigen is dit het huis van de heilige Cecilia (ook wel Caecilia genaamd) geweest.mes.
Het ciborium van Arnolfo di Cambio
Arnolfo heeft goed gekeken naar de tekst over de heilige Cecilia in de Legenda Aurea (Hier te lezen in het Engels)
“In de huwelijksnacht vertelde ze aan Valerianus dat een engel haar maagdelijkheid voortdurend beschermt. Valerianus wilde die engel natuurlijk wel eens zien. Caecilia zei dat dit alleen kon als hij zich ook christelijk liet dopen. Valerianus voldeed aan die eis en ging vervolgens naar Caecilia die in haar kamer met de engel zat te praten. De engel overhandigde het bruidspaar twee kransen, een van rozen en een van lelies, afkomstig uit het paradijs, waarvan de geur nooit zou verdwijnen. Valerianus was zo onder de indruk van dit alles dat hij zijn enige broer Tiburtius overhaalde om zich tot het christendom te bekeren. Nadat de beide broers op hun beurt een hoge officier hadden bekeerd, liet stadsprefect Almachius hen onthoofden. Caecilia begroef hun lichamen heimelijk en werd daarom opgepakt en gedwongen aan de afgoden te offeren. Dat weigerde zij uiteraard. Woedend liet Almachius haar dag en nacht in haar huis in een kokend bad branden, maar Caecilia ervoer het als een koel bad en zweette zelfs geen druppel. Daarom beviel Almachius haar in het bad te onthoofden. Een beul sloeg Caecilia drie keer met volle kracht in de hals, maar kreeg het hoofd niet van de romp gescheiden. Volgens de wet mocht er geen vierde keer geslagen worden en zo bleef Caecilia halfdood achter. In de drie dagen die zij daarna nog leefde, schonk zij haar paleis aan de kerk.” Bron: Paul Verheijen
Heilige Cecilia Wijze maagd met de olielamp
Op de vier hoeken plaats Cambio de personen die in de Legenda Aurea beschreven worden: Cecilia, haar man Valerius, zijn broer Tiburtius en de paus Urbanus I. De vraag wie precies Tiburtius of Valerius is blijft omstreden (Zie Ragnhild Marthine Bø ‘The Iconography of the Gothic Ciborium in Rome, c. 1285-137” download pdf blz. 4 t/m7).
Naast de Legenda Aurea gebruikt Arnolfo ook de de bijbel: Matteüs 25:1-13. Hier wordt verhaald over 10 maagden, van wie er vijf vijf wijzen. De wijzen hadden de olielampen van extra olie voorzien.
Cecilia mozaïek in de apsiskalot 9e eeuw In situ
“De apsiskalot en de apsisboog werden rond 820 door Paus Paschalis geschonken. Christus wordt in de apsis afgebeeld als een pantocrator. Tegen een donkerblauwe achtergrond zweeft Christus naar beneden over een kleurrijk wolkentapijt, boven hem de hand van God de Vader met een lauwerkrans. Christus is links omringd door Paul (met boek), Cecilia (met diadeem) en de stichter Paus Paschalis met de vierkante nimbus van een levend persoon (met kerkmodel) evenals aan de rechterkant met Simon Petrus (met sleutels), Valerianus met martelaarskroon op (verborgen) en een vrouwelijke heilige (ook met een martelaarskroon), waarschijnlijk Agatha als patroonheilige van het klooster, dat is gesticht door Paschalis naast de basiliek. […] Aan de rand van het mozaïek bevindt zich een vruchtdragende palm, linksboven de stichtende paus met een feniks (als symbool van de opstanding). Het monogram van de oprichter is boven aan de balk te zien. In het onderste register staan aan elke kant zes lammeren, die de apostelen symboliseren; van de met juwelen versierde steden Jeruzalem (links) en Bethlehem (rechts) naar het Lam van God in het midden. De inwijdingsinscriptie loopt door onder de fries met lammeren.
Bron: Wikipedia (Duits)
Paus Paschal en de heilige Cecilia
V.l.n.r. Paschal, Cecilia, Paulus en Christus
The mosaic text in the apse says:
HAEC DOMVS AMPLA MICAT VARIIS FABBRICATA METALLIS / OLIM QVAE FVERAT CONFRACTA SVB TEMPORE PRISCO / CONDIDIT IN MELIVS PASCHALIS PRAESVL OPIMVS HANC / AVLAM DOMINI FORMANS FVNDAMINE CLARO AVREA GEMMATIS /RESONANT HAEC DINDIMA TEMPLI LAETVS AMORE /DEI HIC CONIVNXIT CORPORA S(ANCTAE)
CAECILIAE ET SOCIIS / RVTILAT HIC FLORE IVVENTVS QVAE PRIDEM IN CRYPTIS / PAVSABANT MEMBRA BEATA ROMA RESVLTAT OVANS SEMPER ORNATA PER AEVVM. //
Dit ruime huis schittert, bekleed met veelkleurige mozaïeksteentjes / dat ooit vervallen was in de jongste tijd: / Paschalis de gulle bisschop heeft deze kerk des Heren in betere toestand hersteld / bouwend op een beroemde basis. / Deze gouden mysteriën (Dindyma is een Grieks woord) van de tempel weerklinken in de edelstenen. / Blij in de liefde Gods verbond hij hier de heilige lichamen: / de jeugd van Caecilia en haar gezellen licht rood/goud op met zijn bloei, / terwijl dezen vroeger hun gezegende ledematen in verborgen graven (= Gr. krypta) te ruste legden. Rome danst opnieuw in triomf, altijd voor altijd versierd.] Bron: Rob Zijlma “RENOVATIONES ROMAE 312-1002” blz. 424-425
Cecilia was een goed christen die haar man en broer bekeerde. Gedrieën verzorgden zij de martelaren. Als haar broers een officier bekeren, gaat het mis. Beiden worden gedood. Dat kon natuurlijk voor Cecilia niet zonder gevolgen blijven. Eerst probeerden de Romeinen haar in haar bad naar de andere wereld te sturen. Dit mislukte, want Cecilia bleef alsmaar hymnen zingen. Toen werd het zwaard tegen deze hardnekkige christelijke dame in stelling gebracht. Een beul sloeg drie keer toe, maar dit leverde ook al de nodige onvoorziene problemen op. Haar hoofd werd niet van de romp gescheiden en Cecilia bleef nog enkele dagen in leven. In die tijd bracht zij nog menige heiden tot het juiste geloof.
Stefano Maderno ‘Cecilia’ 1600 In situ
ls we in de kerk komen en bij het hoofdaltaar het bekende beeld Stefano Maderno aantreffen, kun je nog zien waar het zwaard haar getroffen heeft. Soms hoor je de nonnen de hymnen van Cecilia zingen. Het geluid klinkt van achter een traliewerk links in de zijbeuk van de kerk. Op de feestdag van de heilige worden door veel christelijke koren ter ere van haar cantates uitgevoerd.
De ontdekking van het graf van Cecilia in 1599
Kardinaal Paolo Camillo Sfondrati Tombe van Sfondrati
Om middernacht op 31 december 1599 opende paus Clemens VIII in de aanwezigheid van 80000 gelovigen de Porta Sancta en luidde daarmee het Heilige Jaar 1600 in. Rome zag er in dat jaar prachtig uit.
Eén jaar eerder had kardinaal Paolo Camillo Sfondrati opdracht gegeven om de Santa Cecilia op te knappen voor het heilige jaar. Tijdens de renovatie werd het graf van de heilige Cecilia ontdekt.
“Haar graf werd in 1599 op gezag van kardinaal Cesare Baronio geopend. Tot ieders grote verbazing zagen de onderzoekers het ongeschonden lichaam van een jonge vrouw met een diepe steekwond in haar hals en bloedvlekken op haar kleren.” Bron
De opzienbarende ontdekking van de heilige Cecilia moest vereeuwigd worden in de kerk die aan haar gewijd is. De overblijfselen van Cecilia werden onder het hoofdaltaar begraven. Kardinaal Sfondrati gaf aan de beeldhouwer Stefano Maderno opdracht om een beeld van Cecilia te hakken. De beeldhouwer Stefano Maderno, die bij deze begrafenis aanwezig was, heeft hiervan onmiddellijk een tekening gemaakt. Deze tekening heeft hij gebruikt voor zijn beeld.
Een ingelegde schijf van porfier in de vloer voor het reliekschrijn gemaakt door de beeldhouwer Stefano Maderno in 1599. De tekst luidt:
Zie het lichaam van de meest heilige maagd Cecilia
Die ik zelf zag liggen in het graf.
Ik heb dit marmer voor jou in dezelfde heilige uitgedrukt
in dezelfde houding
Stefano Maderno ‘Cecilia’ 1600
Het gebruik van zwart en wit marmer, evenals het contrast tussen het witte beeld en de donkere nis, creëert een opvallend visueel effect dat doet denken aan de clair-obscurtechniek van de barokschilder Caravaggio.
Ingang naar het nonnenkoor Openingstijden
Gelukkig kunnen we het werk van de 13e eeuwse schilder Cavallini op dit tijdstip zien. Bel hier, linkerzijde binnenhof, klooster van de Benedictijnse nonnen, aan voor een bezoek aan de fresco’s. Bij Web Gallery of Art is het fresco digitaal te zien. Wij bekijken het werk van de 17e eeuwse Nederlandse schilder, Paul Bril.
Ingang van het koor van de nonnen Cavallini’ Laatste Oordeel ca. 1293
In situ Christus
Hiervoor lopen we naar achteren naar de linker zijbeuk, waar een deur toegang geeft tot wat waarschijnlijk de badvertrekken van Cecilia zijn geweest. Hier zou de heilige Cecilia drie dagen lang ingemetseld hebben gezeten in de hoop dat zij zou stikken, maar tevergeefs. Je kunt hier de buizen van terracotta die de Romeinen als leiding gebruikten in hun baden nog zien. Naast een fresco van Bril is er ook nog een fresco van Cristoforo Pomarancio.
Tenslotte gaan we het huis van Cecilia onder de kerk zelf bekijken. Hiervoor lopen we terug naar de ingang. Rechts hiervan in de zijbeuk is de toegang tot een trapje dat naar beneden gaat. In de kerk waakt de heilige Cecilia over de gelovige, maar in de villa uit de Oudheid onder de S. Cecilia is het de godin Minerva die de bezoeker beschermt.
Als we beneden zijn aangekomen gaan we eerst de crypte bekijken waar de heilige Cecilia ligt. Het geheel is rond 1900 helaas ingrijpend veranderd.
Giuseppe Cesari ‘Clemens VIII’ ca. 1598
Cecilia is volgens sommigen eerst begraven in de catacombe van Calixtus (volgens weer anderen in Praetextatus). En zoals al boven beschreven is, is het graf in 1599 in bij een verbouwing van de Santa Cecilia opnieuw ontdekt. We bekijken tenslotte het huis van Cecilia dat nog in goede staat is. Hoewel het volgens sommigen wel wat erg mooi gerestaureerd is.
Om 18.00 uur moeten we beslist deze kerk verlaten anders gaat het licht uit als we beneden zitten. Dat is mij een keer overkomen en niet echt bevallen. We keren terug
naar het hotel te voet of met de bus.
Einde Rome